زن ایرانی که جز ده نفر برتر جهان در ریاضیات شد.
مریم خانم در ۲۲ اردیبهشت سال ۵۶ در تهران به دنیا آمد.او سومین فرزند خانواده بود.پدر مریم مهندس برق و رئیس هئیت مدیره مجتمع آموزشی نیکوکاری "رعد"بود.پدرش اهل طالقان استان البرز می باشد.مریم میرزا خانیhttps://monesan66.blogsky.com/1403/08/30/post-1/%D8%B2%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AC%D8%B2-%D8%AF%D9%87-%D9%86%D9%81%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D8%AF-
دوره دبیرستان را مدرسه فرزانگان تهران گذراند او نخستین دختر ایرانی بود که در المپیاد ریاضی طلا گرفت و نخستین دانش آموز شرکت کننده از ایران بود که در آزمون المپیاد نمره کامل گرفت و به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت.
برای اطلاع بیشتر از این نخبه ریاضی به سایت ویکی زندگیhttps://fa.wikizendegi.com/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C مراجعه کنید.
پروفسور مریم میرزاخانی نابغه ریاضی ایران و چهره جوان و ممتاز بین‌المللی در ریاضیات جهان است؛ بانویی ساده و متواضع و در عین حال مستعد، خلاق، سخت‌کوش و باانگیزه که همه موانع را پشت سر گذاشت و نام وی به‌عنوان تاریخ‌ساز برای همیشه جاودانه شد. مریم نخستین زن در جهان و اولین ایرانی برنده نوبل ریاضیات است که با عنوان مدال فیلدز» از آن یاد میشود. کشفیات و خدمات علمی این ریاضیدان نخبه و دانشمند برجسته علم ریاضیات در عمر کوتاه ۴۰ ساله‌اش، روزی را با عنوان او در تقویم جهانی به ثبت رسانده است.
۱۲ مه مصادف با ۲۲ اردیبهشت ماه، سال‌روز تولد پروفسور مریم میرزاخانی، روز جهانی ن در ریاضیات نام‌گذاری شده است. در این نوشتار با زندگی مریم میرزاخانی، ریاضیدان نام‌آشنای ایرانی بیشتر آشنا می‌شوید.
هرآنچه از زندگی مریم میرزاخانی در این نوشتار خواهید خواند:
مریم میرزاخانی کیست؟
زندگی‌نامه مریم میرزاخانی
علت مرگ مریم میرزاخانی
جوایز و افتخارات مریم میرزاخانی
روز بزرگداشت مریم میرزاخانی (روز جهانی ن در ریاضیات)
مریم میرزاخانی کیست؟
پروفسور مریم میرزاخانی دانشمند ریاضیدان برجسته ایرانی و از ریاضیدانان برتر جهان، دانش‌آموخته دانشگاه هاروارد و استاد دانشگاه استنفورد بود. او نخستین دختر ایرانی است که در المپیادهای ریاضیات جهان برنده مدال طلا شد و دو سال متوالی به این مهم دست پیدا کرد؛ همچنین مریم به‌عنوان نخستین دانش‌آموز ایرانی معرفی میشود که نمره کامل المپیاد را به‌دست آورد. وی در سال ۱۹۹۹ میلادی از دانشگاه صنعتی شریف فارغ‌التحصیل شد، برای ادامه تحصیل به کشور آمریکا مهاجرت و مدرک دکتری خود را در سال ۲۰۰۴ از دانشگاه هاروارد دریافت کرد.
علاقه مریم میرزاخانی به ریاضیات از کودکی شکل گرفت و ذهن سیالش جایی میان تخیل و معما در نوسان بود؛ چنانچه خود در جایی گفته است:
بچه که بودم دوست داشتم نویسنده شوم. شاید برادرم بود که باعث علاقه‌مندی من به ریاضیات شد. او بود که یک روز با نقل هیجان‌انگیز داستان مربوط به حل یک معمای ریاضی مرا نسبت به ریاضیات به شوق آورد. هرچه بیشتر ریاضی را مطالعه کردم و به حل مسائل ریاضی پرداختم، بیشتر به شوق و هیجان آمدم.
می‌گویند مریم برای حل مسائل سخت هندسه و ریاضی، نقوش و تصاویر بسیاری بر کاغذهای بزرگ رسم می‌کرد؛ به‌طوری که آناهیتای کوچک فرزند مریم میرزاخانی، نام نقاشی را بر کارهای مادر می‌گذاشت. میرزاخانی در اندک مصاحبه‌هایی که داشت از آینده دخترش این‌گونه حرف می‌زند:
برای من فرق نمی‌‌کند بچه‌ام ریاضیدان شود یا نشود؛ امیدوارم که او و کلا همه بچه‌ها ریاضی را جدی بگیرند. دوست ندارم مثل افرادی شود که تا صحبت از ریاضیات میشود می‌گویند من از ریاضی هیچ‌چیز نمی‌دانم. یعنی اصلا به خود امکان نمی‌‌دهند که به آن فکر کنند. البته در ایران خیلی این‌طور نیست، ولی در آمریکا زیاد پیش می‌آید. ریاضی به درست فکر کردن کمک می‌کند. حتی یک پزشک یا کسی که کار دیگری هم می‌کند، اگر ریاضی‌اش قوی باشد می‌تواند جلوتر برود.
مریم میرزاخانی یکی از ن پیشرو در علم ریاضیات به شمار می‌آید که به رغم عمر کوتاهش، خدمات بسیاری را به جامعه علمی ارائه داده و چندین قضیه مهم و لاینحل ریاضی را با ذهن جستجوگر و خلاق خود به سرانجام رسانده است. نبوغ و استعداد مثال‌زدنی او، جوایز متعددی را برای میرزاخانی به ارمغان آورد و بر شهرت جهانی و اعتبار علمی این دانشمند نخبه ایرانی افزود.
نشریه معتبر پاپیولار ساینس در آمریکا، مریم میرزاخانی را به‌عنوان یکی از ۱۰ ذهن جوان برگزیده سال ۲۰۰۵ معرفی کرد؛ او از سوی مجله نیچر (Nature)، از ارزشمندترین مجله‌های علمی جهان، نیز به‌عنوان یکی از ۱۰ فرد مهم سال ۲۰۱۴ انتخاب شد. پروفسور میرزاخانی اولین زن ایرانی آمریکایی عضو آکادمی علوم آمریکا و اولین زن برنده مدال فیلدز است که مهم‌ترین جایزه و به تعبیری به‌عنوان جایزه نوبل ریاضیات از آن یاد میشود.
مریم میرزاخانی به‌عنوان یکی از هفت دانشمند زن تاثیرگذار دنیا از سوی نهاد ن سازمان ملل برگزیده شد
درخشش ستاره میرزاخانی در آسمان علمی جهان تا جایی است که در سال ۱۳۹۸ خورشیدی، نهاد ن سازمان ملل، نام او را در میان هفت دانشمند زن تاثیرگذار دنیا معرفی کرد؛ نی که از آن‌ها به‌عنوان نی یاد میشود که جهان را تغییر دادند. ۲۲ اردیبهشت مصادف با ۱۲ مه روز تولد این دانشمند فرهیخته و ماندگار ایرانی را نیز در تقویم جهانی، با عنوان روز جهانی ن در ریاضیات» به ثبت رساندند.
در کشورهای مختلف دنیا به عناوین مختلفی یاد و نام مریم میرزاخانی را گرامی می‌دارند؛ از آن جمله انتشار تصویری از او در کتابی با عنوان ن در علم، ۵۰ تن پیشگام نترس که دنیا را عوض کردند» در سال ۲۰۱۶ بود که برخی معتقدند طرح کارت پستالی است که در روز هشتم مارس و به مناسبت روز زن در کانادا به چاپ رسیده است. در کتاب درسی دانش‌آموزان آمریکایی نیز به جهت فرهنگ‌سازی و آشنایی بیشتر کودکان، بخشی را به معرفی این نابغه ریاضی ایران و جهان اختصاص داده‌اند.
وقتی که بچه بودم رویایم این بود که نویسنده شوم. هیجان‌انگیزترین لحظاتم را به خواندن رمان می‌گذراندم، در واقع هر چیزی را به دستم می‌رسید می‌خواندم.
مریم میرزاخانی پس از اتمام تحصیلات ابتدایی، در آزمون ورودی مدارس سمپاد (سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان) شرکت کرد و وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد. میرزاخانی به‌همراه دوست و همراه همیشگی‌اش، رویا بهشتی زواره»، اولین دخترانی بودند که به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافتند و مدال‌های طلا و نقره المپیاد را با خود به خانه آوردند. او توانست در سال سوم و چهارم دبیرستان (سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴) مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری را کسب کند و با شرکت در المپیاد ریاضی جهان، نام خود را بر سر زبان‌ها انداخت.
مریم میرزاخانی اولین دانش‌آموز ایرانی بود که نمره کامل را در المپیاد جهانی ریاضی در کانادا به‌دست آورد؛ او در دو سال پیاپی (۱۹۹۴ هنگ‌کنگ و ۱۹۹۵ کانادا) برنده مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی شد و رکورد کسب مدال طلا در دو سال را نیز در بین محصلان ایرانی از آن خود کرد. مریم از تاثیر مثبت محیط دبیرستان بر زندگی علمی خود ابراز رضایت می‌کرد:
من به دبیرستان ممتاز فرزانگان در تهران رفتم و در آنجا اساتید بسیار خوبی داشتم.
مریم میرزاخانی به‌همراه رویا در سال ۱۳۷۴ وارد دانشگاه صنعتی شریف شد و دوره کارشناسی خود را در این دانشگاه به پایان رساند. میرزاخانی در این زمان به‌عنوان همکار در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی مشغول بود و همچنین اثبات ساده‌ای برای قضیه شُر یافت که ماهنامه انجمن ریاضی آمریکا آن را به چاپ رساند. مریم درباره علاقه و استعدادش در حل مسائل ریاضی می‌گفت:
من برای حل مسائل ریاضی فرمول خاصی ندارم. گاه احساس می‌کنم در یک جنگل گم شده‌ام. همه دانسته‌هایم را به کار می‌گیرم تا یک راهی پیدا کنم و حقه‌ای بزنم. بالاخره با قدری هم شانس یک‌باره خود را انگار بالای تپه‌ای می‌رسانم که از آن جا همه چیز روشن دیده می‌شوند.
در اسفندماه سال ۱۳۷۶ اتفاق ناگواری در زندگی تحصیلی مریم رخ داد که بعدها تحت عنوان حادثه تصادف مریم میرزاخانی از آن یاد شد. در آن سال بیست و دومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی در اهواز برگزار شد و تیم متشکل از مریم میرزاخانی، ایمان افتخاری و حسین نمازی در مسابقه، رتبه اول کشور را کسب کردند. اتوبوس حامل دانشجویان ریاضی شرکت‌کننده در مسابقات از اهواز راهی تهران بود که بین راه، در دره سقوط کرد و ۶ دانشجوی ریاضی دانشگاه صنعتی شریف، که اغلب از برگزیدگان المپیادهای ریاضی ملی و بین‌المللی به حساب می‌آمدند، جان خود را در این حادثه از دست دادند و مریم از جمله بازماندگان این حادثه دلخراش بود.
پس از آن، میرزاخانی برای ادامه تحصیل، بورسیه دانشگاه هاروارد را دریافت و به آمریکا مهاجرت کرد. او در کلاس‌های کورتیس مک مولن» (Curtis T. McMullen)، از ریاضیدانان برجسته و برندگان جایزه فیلدز، حاضر و در سال ۲۰۰۴ به سرپرستی و راهنمایی وی، موفق به کسب مدرک دکتری از دانشگاه هاروارد شد. پروفسور مک‌مولن روزهای دانشجویی مریم را این‌گونه به خاطر می‌آورد:
وقتی مریم برای اولین بار به دفتر کار من آمد و با او بیشتر آشنا شدم، نوع سوالاتش با دیگر دانشجویان متفاوت بود. مریم ذهنی تصویری و تخیلی داشت (imaginative) و هر مسئله ریاضی را مثل یک داستان طرح و تعریف می‌کرد. او در کلاس‌ها سوالات زیادی می‌پرسید و با عجله به فارسی یادداشت بر‌می‌داشت.
بعد از اخذ مدرک دکتری، مریم میرزاخانی با سمت استادیار در دانشگاه پرینستون مشغول به کار شد و تا سال ۲۰۰۸ و رسیدن به درجه استاد تمامی، در این دانشگاه به کار خود ادامه داد. این در حالی بود که در سال ۲۰۰۵ میلادی، نام مریم میرزاخانی به‌عنوان یکی از ۱۰ ذهن جوان جهان، در نشریه پاپیولار ساینس آمریکا (Popular Science) مطرح شد.
مریم میرزاخانی در سال ۲۰۰۵ به‌عنوان یکی از ۱۰ ذهن جوان جهان، از سوی نشریه پاپیولار ساینس آمریکا انتخاب شد
در سال ۲۰۰۵ میلادی، مصادف با ۱۳۸۴ خورشیدی، مریم میرزاخانی با دکتر یان واندراک (Jan Vondrak) دانشیار ریاضی دانشگاه استنفورد و پژوهشگر سابق علوم رایانه نظری مرکز تحقیقات آی‌بی‌ام ازدواج کرد. همسر مریم میرزاخانی اهل جمهوری چک است و از او یک فرزند دختر به نام آناهیتا» دارد. همسر مریم درباره آشنایی و ازدواج با او می‌گوید:
من برای اولین بار مریم را در سال ۲۰۰۴ در بوستون ملاقات کردم. در آن زمان، او در رشته خود یک ستاره بود که تز دکترایش را در هاروارد تمام کرده و در آن، تعداد زیادی مسئله مهم را در رابطه با دینامیک روی رویه‌های هذلولی حل کرده بود. با این حال شما نمی‌توانستید این را با ملاقات وی در یک مهمانی خانگی متوجه شوید. او نمونه‌ای از طرز برخورد متواضعانه، دوستانه و کنجکاوانه بود و در عین حال دستاوردهای واقعی‌اش را پنهان می‌کرد؛ شاید به این خاطر که اطرافیانش، گیج و دستپاچه نشوند.
ما در سال ۲۰۰۸ در بالای کوهی در نیوهمشایر و با حضور کلا ۶ نفر ازدواج کردیم. در سال ۲۰۰۹ با شغل‌های عالی و آنچه موقعیتی تمام و کمال در زندگی به نظر می‌رسید، به کالیفرنیا منتقل شدیم و دخترم آناهیتا در سال ۲۰۱۱ متولد شد.
پس از تجربه تدریس در پرینستون، مریم در اول سپتامبر ۲۰۰۸ (۱۱ شهریور ۱۳۸۷) به دانشگاه استنفورد، یکی از معتبرترین دانشگاه‌های جهان و دومین دانشگاه برتر دنیا، رفت و در سن ۳۱ سالگی به‌عنوان پروفسور یا استاد تمام، در این دانشگاه مشغول به تدریس شد.
در سال ۲۰۰۹ میلادی، مریم میرزاخانی به‌دلیل دستاوردهایش در ریاضیات، جایزه بلومنتال را از سوی انجمن ریاضیات آمریکا دریافت کرد. این انجمن در اعلامیه‌ای به مناسبت برنده شدن مریم، دلیل گرفتن جایزه مهم بلومنتال توسط او را این‌گونه شرح داد:
خلاقیت استثنایی و تز دکترای مبتکرانه که در آن، ابزارهای گوناگونی از هندسه هذلولوی گرفته تا روش‌های کلاسیک فرم‌های اتومورفیک و تقلیل سیمپلکتیک برای به‌دست آوردن نتایجی در سه مسئله مهم ترکیب شده‌اند.
سال ۲۰۱۰ میلادی، مریم بار دیگر نبوغ خود را به رخ ریاضیات جهان کشید و پرسشی باز و بی‌‌پاسخ در ریاضی را به اثبات رساند. حدس شار زله» ویلیام ترستن روی فضاهای تایشمولر، مدت‌ها در این علم به مسئله لاینحلی تبدیل شده بود که با توانایی میرزاخانی پرونده‌اش بسته شد. او چهار سال بعد نیز با اثبات قضیه‌ای دیگر، جهان این علم را به حیرت واداشت.
مریم به‌همراه دو محقق دیگر به نام‌های امیر محمدی» و الکس اسکین» ثابت کردند که ژئودزیک‌های مختلط و بستارهای آن‌ها، برخلاف انتظار، نامنظم یا فراکتالی نبوده و بسیار منظم هستند؛ به عبارت بهتر، بستارهای چنین ژئودزیک‌هایی جبری و دارای ویژگی‌هایی از جمله صلبیت هستند. نتایج به دست آمده توسط او در مطلبی با نام کار مریم میرزاخانی» و توسط اتحادیه جهانی ریاضی چنین توصیف میشود:
در همین سال بود که مریم میرزاخانی و ۹ محقق برجسته دیگر، در چهارمین نشست ۱۰ استعداد درخشان نشریه پاپیولار ساینس در آمریکا، مورد تقدیر قرار گرفتند. این نشریه فهرست خود را بر اساس پیشنهادهای ارائه‌شده از سوی سازمان‌های گوناگون، روسای دانشگاه‌ها و ناشران انتشارات علمی و از میان محققان و نخبگان جوان در حوزه‌های مختلفی چون گرافیک رایانه‌ای، ریاضیات و علوم ربوتیک، انتخاب می‌کند؛ محققان جوان و برجسته‌ای که در حوزه‌های ابتکاری مشغول به فعالیت بودند، افق‌های تازه‌ای در مرزهای جهان اطراف ما گشودند و با این حال از چشم عموم پنهان مانده‌اند.
میرزاخانی نخستین زن در تاریخ ریاضیات جهان و اولین ریاضیدان ایرانی است که مدال فیلدز یا نوبل ریاضیات را دریافت کرد
درخشش مریم در سال ۲۰۱۴ میلادی به موارد ذکر شده ختم نشد و او توانست بالاترین نشان علمی رشته ریاضیات را نیز به‌دلیل کار بر دینامیک و هندسه سطوح ریمانی» از آن خود کند. این نشان ارزشمند با عنوان مدال فیلدز» که از آن با عنوان نوبل ریاضیات» نیز یاد میشود، هر چهار سال یک بار و از سوی اتحادیه جهانی ریاضیات (IMU)، به دانشمندان جوان برگزیده زیر ۴۰ سال تعلق می‌گیرد. مدال فیلدز مریم میرزاخانی از این جهت بیشتر حائز اهمیت است که او نخستین زن در تاریخ ریاضیات جهان و نیز اولین ریاضیدان ایرانی بود که این جایزه را دریافت کرد.
از دیگر اتفاقات علمی جالب‌توجه در زندگی میرزاخانی، انتخاب او به عضویت در آکادمی ملی علوم در سال ۲۰۱۶ میلادی است. مریم اولین ایرانی آمریکایی به شمار می‌آید که به عضویت در این آکادمی برگزیده شد. یک سال بعد و در آوریل سال ۲۰۱۷، او به عضویت آکادمی علوم و هنر آمریکا درآمد و قرار بر این بود در اکتبر همان سال، مراسم معارفه میرزاخانی برگزار شود که برای همیشه ناتمام باقی ماند.
مریم با همه سرسختی و شوق و انگیزه فراوانی که داشت، پس از چهار سال مبارزه سخت و نفس‌گیر که کمتر کسی از آن مطلع بود، مغلوب بیماری‌اش شد و خلاقیت‌های علمی و دستاوردهای مهم‌اش را به مرگ زودرس و نابهنگام تسلیم کرد.
علت مرگ مریم میرزاخانی
مزار مریم میرزاخانی در آمریکا
در ابتدای تابستان سال ۲۰۱۷ میلادی (تیرماه ۱۳۹۶ خورشیدی)، مریم به‌دلیل بیماری سرطان در بیمارستان بستری شد. بیماری سرطان او از چهار سال قبل تشخیص داده شده و پس از این مدت به مغز استخوان مریم سرایت کرده بود. همسر مریم میرزاخانی درباره او چنین می‌گوید:
مریم بعد از تشخیص سرطان گفت زندگی عادلانه نیست، وقتی که در خانواده خوب و با هوش زیاد به‌دنیا آمدم، هم نبود پس الان هم شکایتی ندارم. برنامه واضحی داشت و کاملا می‌دانست می‌خواهد چه بکند. وقتی او را الگو می‌دانستند از خودم می‌پرسیدم چطور ممکن است!؟ چراکه پیروی از او آسان نبود زیرا او انسان خاصی بود، ذهن قوی داشت و می‌دانست از زندگی چه می‌خواهد.
والدین مریم برای دیدار و مراقبت از دختر خود به آمریکا رفتند؛ اما فرصت زندگی کوتاه او به سرعت تمام شد. مریم میرزاخانی در ۲۴ تیرماه ۱۳۹۶ خورشیدی و زمانی که تنها ۴۰ سال از عمر پربارش می‌گذشت، در بیمارستانی در کالیفرنیا درگذشت؛ اما نامش برای همیشه در تاریخ جاودانه شد. مارک تسیر لاوین» (Marc Tessier-Lavigne)، رئیس دانشگاه استنفورد، در سوگ مریم میرزاخانی نوشت:
او یک ریاضیدان، نظریه‌پرداز درخشان و در عین حال متواضع بود که جوایز را فقط به این دلیل دریافت می‌کرد تا برای دیگر ن الهام‌بخش باشد تا مسیر وی را در پیش بگیرند. مریم خیلی زود از میان ما رفت؛ اما تاثیری که روی هزاران زن گذاشت تا با الهام‌گیری از او به تحصیل در ریاضیات و علوم روی آورند، پایدار خواهد ماند. سهم او به‌عنوان یک دانشمند و نقش اساسی وی مهم و پایدار است و جای او در اینجا، دانشگاه استنفورد و در سراسر دنیا، عزیز و خالی خواهد بود.
پیکر مریم میرزاخانی به‌دلیل حضور دخترش در آمریکا، در آرامگاه لاس گاتوس مموریال پارک» (Los Gatos Memorial Park) شهر سن خوزه در ایالت کالیفرنیا و در مراسمی خصوصی به خاک سپرده شد.
جوایز و افتخارات مریم میرزاخانی
در میان جوایز مریم میرزاخانی مدال فیلدز اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه بالاترین نشان علمی رشته ریاضیات است و مریم اولین زن در جهان محسوب میشود که موفق به دریافت این جایزه علمی ارزشمند شد. این مدال را در سال ۲۰۱۴ و در کنفرانس جهانی ریاضیات در سئول به وی اهدا کردند و توصیف رسمی کمیته مدال فیلدز از دستاورد مریم میرزاخانی چنین بود:
چیره‌دست در گستره قابل‌توجهی از تکنیک‌ها و حوزه‌های متفاوت ریاضی، او تجسم ترکیبی کمیاب است از توانایی تکنیکی، بلندپروازی جسورانه، بینش وسیع و کنجکاوی
سایر افتخارات و جوایز پرفسور مریم میرزاخانی به شرح زیر است:
مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی هنگ‌کنگ با امتیاز ۴۱ از ۴۲ در سال ۱۹۹۴
مدال طلای المپیاد جهانی ریاضی کانادا با نمره کامل در سال ۱۹۹۵
همکار پژوهشگاه دانش‌های بنیادی تهران از ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۹
برنده جایزه افتخاری دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳
برنده جایزه برترین فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۰۳
برنده جایزه پژوهشگر برتر بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۰۴
برنده جایزه ای‌ام‌اس بلومنتال در سال ۲۰۰۹
دعوت به کنگره بین‌المللی ریاضیات در سال ۲۰۱۰ برای سخنرانی در مورد توپولوژی و سیستم‌های پویا و معادله دیفرانسیل معمولی
برنده جایزه ستر از طرف انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳
انتخاب به‌عنوان یکی از ۱۰ فرد مهم سال ۲۰۱۴ از سوی مجله نیچر
برنده جایزه بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۱۴
سخنران مدعو کنگره بین‌المللی ریاضی در سال ۲۰۱۴
برنده مدال فیلدز در سال ۲۰۱۴ در سئول کره جنوبی
عضویت در فرهنگستان علوم فرانسه در سال ۲۰۱۵
عضویت در مجمع فیلسوفان آمریکا در سال ۲۰۱۵
عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا در سال ۲۰۱۶
عضویت در فرهنگستان هنر و علوم در سال ۲۰۱۷
روز بزرگداشت مریم میرزاخانی (روز جهانی ن در ریاضیات
در تقویم جهانی روزی را برای بزرگداشت مریم میرزاخانی در نظر گرفته و آن را روز جهانی ن در ریاضیات نامیده‌اند. در سال ۲۰۱۹ میلادی و به پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران، ۱۲ مه مصادف با ۲۲ اردیبهشت ماه، سال‌روز تولد پروفسور مریم میرزاخانی، به یاد او و پاسداشت خدمات علمی این دانشمند نخبه و برجسته، از سوی اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی، با عنوان روز جهانی ن در ریاضیات نام‌گذاری شد.
۱۲ مه (۲۲ اردیبهشت) فرصت شادی‌‌بخشی برای جامعه ریاضی است تا ن ریاضیدان را گرامی بدارد. این گرامیداشت هرساله در سراسر جهان برگزار میشود. هدف از نام‌گذاری روز جهانی ن در ریاضیات، الهام‌بخشی به ن سراسر جهان برای گرامیداشت دستاوردهای آن‌ها در ریاضی است تا بدین وسیله بتواند زمینه‌ای را برای ایجاد فضای کاری مناسب، لذت‌بخش و همگانی فراهم کند.
پیشنهاد نام‌گذاری روزی در تقیوم به نام روز جهانی ن در ریاضیات اولین بار در ۳۱ ژوئیه سال ۲۰۱۸ (۹ مرداد سال ۱۳۹۷) و در جلسه عمومی بانوان اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان در ریودو ژانیرو برزیل ارائه و به تصویب رسید؛ پیشنهادی که مورد حمایت چندین سازمان از جمله انجمن ن اروپایی در ریاضیات، انجمن جهانی ن در ریاضیات، ن آفریقایی در انجمن ریاضیات، انجمن ن هندی و ریاضیات و نیز گروه ن ریاضیدان شیلیایی قرار گرفت. این پیشنهاد همچنین با استقبال پرشور و حمایت دیگر حضار همراه و به یک فراخوان جهانی و فراگیر برای اتحاد چندین سازمان ملی و قاره‌ای مبدل شد.
در توضیح این امر آمده که در شرایطی که برای قرن‌ها ن ریاضیدان جهان مورد بی‌مهری و بی‌توجهی قرار گرفته‌اند، تعیین چنین روزی باعث میشود که حس تعلق‌خاطر در میان آن‌ها ایجاد شود و آگاهی کل جامعه ریاضیات نیز افزایش یابد؛ از سویی دیگر، پس از برگزاری ۲۷ کنگره بین‌المللی ریاضیدانان که از سال ۱۸۹۷ در زوریخ آغاز شده، مریم میرزاخانی برای نخستین بار مدال فیلدز که پرافتخارترین جایزه در ریاضیات است را به تصاحب ن درآورد و راه را برای سایر ن فعال در این حوزه هموار ساخت و نام، یاد و روز میلادش در ریاضیات برای همیشه جاودان خواهد ماند.
علاوه بر روز جهانی زن در ریاضیات، افتخارات دیگری نیز به یاد این نابغه ایرانی و تاریخ ساز ریاضیات در داخل و خارج کشور به ثبت رسیده است. سایر نام‌گذاری های مریم میرزاخانی در ایران و جهان عبارت‌اند از:
ساختمان آمفی‌تئاتر و کتابخانه دبیرستان فرزانگان یک تهران در تیر ماه سال ۱۳۹۶، به افتخار مریم میرزاخانی که روزگاری دانش‌آموز این مرکز آموزشی بود، تحت عنوان ساختمان پروفسور مریم میرزاخانی» تغییر نام داد.
کتابخانه اصلی دانشکده ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف را به یاد و افتخار مریم میرزاخانی، به نام این دانشمند نخبه نام‌گذاری کرده‌اند.
در ۲۰ مرداد سال ۱۳۹۵ و به تصویب هیئت امنای خانه ریاضیات اصفهان، تالار همایش‌ها و کنگره‌های این مرکز به نام تالار میرزاخانی» نام‌گذاری شد.
تالار اصلی اجتماعات مجتمع آموزشی بین‌الملل و تطبیقی پسران تهران نیز از دی ماه سال ۱۳۹۹ به یاد نابغه ایرانی ریاضیات، به نام تالار مریم میرزاخانی» نامیده میشود.
در دوم فوریه سال ۲۰۱۸ میلادی، میکرو ماهواره‌ای از سری گنوست و توسط استلاجیک که شرکتی فعال در زمینه تصویربرداری و تحلیل دیدبانی زمین است، به فضا پرتاب شد و نامش را مریم میرزاخانی نهادند.
به یاد پروفسور مریم میرزاخانی، سیارک ۳۲۱۳۵۷ میرزاخانی» نام‌گذاری و توسط مرکز بررسی ریز سیاره‌ها منتشر شد.
به پیشنهاد دانشجویان دانشگاه فنی برلین، یکی از خیابان‌های این شهر به مناسبت روز زن در هشت مارس، به نام مریم میرزاخانی تغییر نام داد.
به پیشنهاد اعضای انجمن شهری مون‌پلیه فرانسه، یکی از خیابان‌های این شهر را مریم میرزاخانی نام گذاشته‌اند.
بر تابلوی خیابانی در شهر لیون فرانسه و در کنار دانشگاه معروف اکول نرمال» نیز، نام مریم میرزاخانی قرار گرفته است.
علاوه بر موارد ذکر شده، جایزه جدیدی نیز به نام جایزه مریم میرزاخانی مرزهای نو» در چهارم نوامبر ۲۰۱۹ میلادی معرفی شد که از سوی بنیاد جایزه بریکترو» که جوایزی بین‌المللی در دستاوردهای علمی است، به ن پیشتاز در علم ریاضی تقدیم خواهد شد. این جایزه هر ساله به یک یا دو نفر از ن ریاضیدان تازه‌کاری که دو سال قبل از دریافت جایزه، مدرک دکترای خود را گرفته‌اند و به مبلغ ۵۰,۰۰۰ دلار پرداخت میشود.
دانشگاه استنفورد نیز به همت انوشه انصاری» و روزبه یاسینی فرد» بورسیه جدیدی را به نام و یاد استاد فقید این مرکز، با عنوان بورسیه پروفسور مریم میرزاخانی و به مبلغ ۸۰۰,۰۰۰ دلار برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی خود در نظر گرفت.
مریم میرزاخانی، از چهره‌های پرافتخار ایرانی، اولین ریاضیدان زن جهان و اولین ریاضیدان ایرانی بود که جایزه مهم فیلدز را دریافت کرد؛ دانشمندی که عمر کوتاهش در سال ۱۳۹۶ به‌دلیل بیماری سرطان خاتمه یافت. اگر نظری درباره مریم میرزاخانی و افتخارات بی‌شمار او در جهان ریاضیات دارید، آن را با ما و مخاطبان کجارو به اشتراک بگذارید.
پرسش‌های متداول
مریم میرزاخانی کیست؟
پروفسور مریم میرزاخانی دانشمند ریاضیدان برجسته ایرانی و از ریاضیدانان برتر جهان، دانش‌آموخته دانشگاه هاروارد و استاد دانشگاه استنفورد بود. او نخستین دختر ایرانی است که در المپیادهای ریاضیات جهان برنده مدال طلا شد و دو سال متوالی به این مهم دست پیدا کرد.
علت مرگ مریم میرزاخانی چه بود؟
مریم میرزاخانی مبتلا به بیماری سرطان بود و در ۲۴ تیرماه ۱۳۹۶ خورشیدی و زمانی که تنها ۴۰ سال از عمر پربارش می‌گذشت، در بیمارستانی در کالیفرنیا درگذشت
مریم ,میرزاخانی ,ریاضیات ,ریاضی ,ن ,دانشگاه ,مریم میرزاخانی ,جهانی ن ,مریم میرزاخانی، ,دانشگاه هاروارد ,مدال فیلدز ,المپیاد جهانی ریاضی ,نشریه پاپیولار ساینس ,طلای المپیاد جهانی ,اولین ریاضیدان ایرانی